نامشان با اذان، نماز و ماه رمضان گره خورده است. طنین خاص و بی‌مانند «الله» با صدای جادویی رحیم موذن‌زاده، بخشی از حافظه تاریخی ایرانیان را شکل داده و خاطره آن اذان شیرین ایرانی که در مایه بیات ترک اجرا شده در ذهن‌ها خواهد ماند. اما «موذن‌زاده» تنها یادآور نام «رحیم» و اذان بی‌بدیلش در دستگاه بیات ترک نیست. سلیم مؤذن‌زاده، برادر کوچکتر رحیم هم نواهای مذهبی ماندگاری را در اذهان مردم ایران ثبت کرد. او از آن مدیحه‌سرایانی بود که روایتش از بزرگان دین، ذهن و ضمیر بیننده را به میانه می‌کشاند و به خود مشغول می‌کرد.
در روزهایی که لحن بسیاری از نوحه‌خوانان از موسیقی‌های روز سرریز است، در روزهایی که کلام به کار رفته در بسیاری از مراسم‌ها دل عاشقان اهل بیت را به درد می‌آورد، سلیم موذن‌زاده نواهایی را ارایه داد که از چنین فضایی فاصله بسیار دارد.
سلیم موذن‌زاده اردبیلی صبح در ٨٠سالگی چشم از جهان فروبست و چهره در نقاب خاک کشید. مداح معروف اهل بیت که القابی چون سلطان‌الذاکرین و فخرالذاکرین را دریافت کرده بود، بیش از دو‌هزار قطعه از خود به یادگار گذاشته که قسمت اعظمی از این قطعات به زبان ترکی خوانده شده است، اما گام بالا و سوز صدای او باعث شده بود تمامی مردم ایران چه فارس، چه کُرد، چه لر و چه عرب با نوای او ارتباط برقرار کنند و اشک بریزند.
صدای گرم و حماسی نوحه‌خوان آذری روز گذشته برای همیشه خاموش شد. شنیدن این خبر برای بسیاری از دوستداران او سخت و باورنکردنی بود. مسافر یکی از تاکسی‌های شهری تهران که از قضا راننده‌اش آذری‌زبان و عاشق مداحی‌های موذن‌زاده بود، در مسیر همسفر شدن با مرد سالخورده اشک‌هایش را دید و جملاتش را به خاطر سپرد: «سلیم موذن‌زاده کم‌نظیر بود. عشق اهل بیت کاری کرده بود که جاودانه شود. همیشه برای اهل بیت خواند و در ماه عزیز صفر هم رفت. امروز که در تلویزیون گوشه‌ای از فعالیت‌هایش را نشان می‌دادند، دلم گرفت. باورم نمی‌شد او دیگر نیست تا دوباره به هیأت اردبیلی‌ها بیاید.»
راننده روزهایی را به خاطر می‌آورد که برای عزاداری سرور و سالار شهیدان به هیأتی در گلوبندک رفته بود: «نظم آن‌جا خیلی عجیب بود. هیچ‌کس نفس اضافی هم نمی‌کشید. سلیم طوری می‌خواند که انگار وسط میدان جنگیم. وسط میدان، کنار اباعبدالله و روبه‌روی لشکر اشقیا. خواندنش هیجان، تلخی و عشق را توأمان به دل و جانمان تزریق می‌کرد.»
معروف‌ترین نوحه‌های سلیم موذن‌زاده به گواه آنچه در ذهن علاقه‌مندان این مداح خوش‌صدا مانده، «زینب‌زینب» و «ابالفضل» هستند که در ایام سوگواری سید و سالار شهیدان و حتی ماه مبارک رمضان، میهمان خانه‌های ما بوده است. «کنز حیا زینب... کان وفا زینب... زینب زینب زینب» را می‌توان ماندگارترین مرثیه در توصیف غم و داغ قهرمان کربلا دانست. همچنین «ای منی آواره قویان ابالفضل» را می‌توان یکی از تأثیرگذارترین نوحه‌ها در وصف علمدار کربلا قلمداد کرد که برای ورزش‌دوستان با صحنه‌های قهرمانی حسین رضازاده در المپیک ٢٠٠٠ و ٢٠٠٤ پیوند خورده است.
هرچند موذن‌زاده شهرتی ملی و حتی فرامرزی داشت و در مراسم ختم حیدر علی‌اف، رئیس‌جمهوری پیشین جمهوری آذربایجان هم به نوحه‌خوانی پرداخت، اما «سلیم» میان آذری‌ها و ترک‌زبان‌ها جایگاهی خاص و متفاوت دارد. اردبیلی‌ها، ارومیه‌ای‌ها، تبریزی‌ها و زنجانی‌ها معتقدند باید تُرک باشی تا بدانی سلیم چه می‌گوید و چه می‌کند. «زینب‌زینب» و «ابالفضل» سلیم برای آذری‌زبان‌ها حکم ربنای شجریان را دارد. محرم بدون نوحه‌های سلیم موذن‌زاده برای آنها لطفی ندارد و سوگواری امام حسین(ع)، حضرت ابالفضل(ع) و حضرت زینب(س) به جان‌شان نمی‌چسبد.
هرچند رحیم موذن‌زاده به اذان تاریخی و سلیم به نوحه‌های تأثیرگذارش شهره هستند، اما سلیم موذن‌زاده نیز اذانی را اجرا و ضبط کرده که مانند نوحه‌هایش، خاص و منحصربه‌فرد است. روایتی وجود دارد که صدای اذان او را ساکنان روستاهای مجاور از سه فرسخی مسجد شهر می‌شنیده‌اند.
مداحی‌های تاثیرگذار سلیم موذن‌زاده تنها به محرم خلاصه نمی‌شود. او که نوحه‌ها و چاووش‌خوانی‌های فراوانی در وصف امام رضا(ع) دارد، وصیت کرده بود او را در جوار بارگاه امام هشتم به خاک بسپارند. حنجره حزن‌آلود سلیم مانند برادرش خاموش شد و حالا تنها می‌توان با نوارهای باقیمانده از او اشک ریخت و اشک ریخت و اشک ریخت...
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
یکشنبه 19,مه,2024